Επηρεάζουν αρνητικά την οικολογική ισορροπία στα ποτάμια. «Φράγματα κοντόφθαλμης λογικής» αποκαλούν βιολόγοι και άλλοι ειδικοί επιστήμονες πολλά από τα φράγματα που έχουν κατασκευαστεί στα μεγαλύτερα ποτάμια της Βόρειας Ελλάδας. Η οικολογική κατάσταση σε όσα έχουν μελετηθεί από ερευνητικές ομάδες του ΑΠΘ χαρακτηρίζεται κακή έως μέτρια, εκτός των όρων της Κοινοτικής Οδηγίας 2000/60 για την ποιότητα των υδάτων. Δειγματοληψίες, εργαστηριακές αναλύσεις και παρατηρήσεις σε νερά, .......μακροασπόνδυλα και ψάρια έδειξαν ότι η οικολογική συνέχεια (continuum) των ποταμών με φράγματα σε Μακεδονία και Θράκη έχει επηρεαστεί αρνητικά. «Το μόνο που κοιτούν οι κατασκευαστές στα φράγματα είναι να μαζέψουν νερό. Το πώς θα διαχειριστούν το φράγμα ελάχιστα το υπολογίζουν, παραβλέποντας ακόμη και τον κίνδυνο να δημιουργηθούν ανοξικές συνθήκες αν δεν υπάρχει συχνή ανανέωση του νερού», ανέφερε η καθηγήτρια Βιολογίας του ΑΠΘ κ. Μαρία Λαζαρίδου. Στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε ημερίδα για την οικολογική ποιότητα και διαχείριση των υδάτων στις λεκάνες απορροής έδειξαν ότι σε δέκα τουλάχιστον φράγματα ποταμών της χώρας παραμένει αδιόρθωτη. Οι δειγματοληψίες / παρατηρήσεις αφορούσαν πέντε σταθμούς στον ποταμό Αλιάκμονα, στην κοίτη του οποίου έχουν κατασκευαστεί από τη ΔΕΗ τα τελευταία 40 χρόνια τέσσερα μεγάλα φράγματα για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας (Πολυφύτου - Σφηκιάς - Ασωμάτων - Αγίας Βαρβάρας), τρεις σταθμούς στον Αξιό, έναν στο ποταμό Νέστο και έναν στον Στρυμόνα, στο φράγμα του Λιθότοπου, με το οποίο σχηματίστηκε η λίμνη Κερκίνη.
Οπως επισημαίνει η κ. Λαζαρίδου, κάθε φράγμα παρουσιάζει διαφορετική εικόνα. Η κατασκευή είναι αυτή που καθορίζει τις παρατηρούμενες επιπτώσεις επί του ιζήματος, της θερμοκρασίας, της παροχής, του υποστρώματος και της ζωής ψαριών και μακροασπονδύλων. Ειδικά τα βενθικά μακροασπόνδυλα αποτελούν δείκτη για τους επιστήμονες όσον αφορά την οικολογική συνέχεια των ποταμών, ανάντη και κατάντη των φραγμάτων. «Κατασκευάζοντας ένα φράγμα, εάν δεν έχουμε μελετήσει την κατάσταση του ποταμού, κάνουμε μεγάλο κακό στα ψάρια».
Τέτοια καταστροφική επίπτωση παρατηρείται πλέον στον Νέστο. Μια πρώτη μελέτη, άλλης πανεπιστημιακής ομάδας, στον Θησαυρό έδειχνε καλή ποιότητα νερών. Ομως τώρα «έχει μεταβληθεί η θερμοκρασία, παρατηρούνται αλλαγές στο ίζημα και η λιμνιαία κατάσταση έχει μεταβάλει τον τύπο των ψαριών. Στον Νέστο απαντώνται ποταμοτόκα και θαλασσοτόκα ψάρια. Τα πρώτα, π.χ. τα χέλια, δεν μπορούν να μετακινηθούν προς τη θάλασσα και τα άλλα δεν μπορούν να «ανεβούν» στον ποταμό για να αφήσουν τα αυγά τους.
Αυξομείωση στάθμης
Η Κερκίνη, που έχει σχηματιστεί από το φράγμα στον Λιθότοπο, δεν αντιμετωπίζει ζήτημα ανανέωσης των νερών της, εκτός κι αν μειωθεί η ροή του Στρυμόνα από τη Βουλγαρία. Ομως αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα αυξομείωσης της στάθμης με ορατό πια τον κίνδυνο να χάσει είδη ψαριών, π.χ. τον γουλιανό ή τα μοναδικά νούφαρά της.
Μελετώντας την ποιότητα των νερών στα φράγματα του Αλιάκμονα, Αξιού και Στρυμόνα η ερευνήτρια κ. Φωτεινή Μέργου διαπίστωσε ότι η ποιότητα των νερών κατάντη των φραγμάτων είναι χειρότερη με εξαίρεση τον Αξιό, οι μετρήσεις στον οποίο εμφανίστηκαν φέτος σταθερές σε σύγκριση με εκείνες του 2008. Αυτό οφείλεται στον τύπο του φράγματος της Ελεούσας Θεσσαλονίκης (σκυρόφραγμα ανοδικής κίνησης).
Στο ερώτημα αν μπορούν δράσεις και μέτρα να βελτιώσουν την κατάσταση η κ. Λαζαρίδου τονίζει ότι μέχρι το 2015, που η Ελλάδα πρέπει να έχει εναρμονιστεί με τη σχετική κοινοτική οδηγία, υπάρχει χρόνος για επανόρθωση. Ολες σχεδόν οι περιφέρειες διαθέτουν μελέτες για τα φράγματα, αλλά παραμένουν στα συρτάρια. Χρειάζεται να περιοριστούν οι γεωτρήσεις, η αλόγιστη χρήση νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και να ενταθεί ο έλεγχος της ποιότητας νερών και για τις βιολογικές και υδρομορφολογικές παραμέτρους.
Μικροτσίπ σε 250 ψάρια
Σε μια προσπάθεια να παρακολουθήσει τη μεταναστευτική πορεία των ψαριών του Νέστου ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Αλιευτικής Ερευνας Καβάλας, εμφύτευσε 250 μικροτσίπ σε είδη ψαριών του ποταμού. Στόχος είναι μέσω της παρακολούθησής τους να «υποδειχθεί» ένα κανάλι για τη διέλευση της ιχθυοπανίδας. Στον Αλιάκμονα η ποιότητα του νερού χαρακτηρίζεται από την τελευταία μελέτη του τμήματος Βιολογίας «μέτρια ανάντη των φραγμάτων και κακή, κατάντη». Στις τεχνητές λίμνες του Αλιάκμονα έχουν κατασκευαστεί τρία διαφορετικά είδη φραγμάτων. Της Πολυφύτου είναι λιθόρριπτο. Χωμάτινα, των Σφηκιάς-Ασωμάτων και σκυροδέματος της Αγίας Βαρβάρας. Η οικολογική συνέχεια αναμένεται να επηρεαστεί δυσμενέστερα, καθώς ένα νέο φράγμα της ΔΕΗ, κοντά στη μονή Ιλαρίωνος Κοζάνης, αναμένεται να λειτουργήσει την επόμενη διετία. Το πιο άσχημο τμήμα του μεγαλύτερου ποταμού της Ελλάδας είναι μετά το Νησέλι Ημαθίας. Ουσιαστικά λένε οι μελετητές δεν υπάρχει Αλιάκμονας. Η ροή του είναι ελάχιστη και τη συνέχεια δίνουν τα νερά της τάφρου 66 της Ημαθίας, που πέφτουν στην κοίτη του Αλιάκμονα και ξαναδημιουργούν το ποτάμι.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΙΓΓΑΝΑ
Προβληματική η ποιότητα νερού λόγω φραγμάτων
Επηρεάζουν αρνητικά την οικολογική ισορροπία στα ποτάμια 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου